Strona główna » Podróże » Jak się tańczy flamenco? Taniec i muzyka prosto z serca

Jak się tańczy flamenco? Taniec i muzyka prosto z serca

Danuta Walter - Urych 30 lipca 2020

Jak się tańczy flamenco? Magia flamenco została stworzona przez gorące hiszpańskie rytmy, wyraziste pieśni, ciepłe brzmienie gitar, zmysłowy, a zarazem ekspresyjny ruch tancerzy oraz piękne stroje i akcesoria.

Flamenco – taniec i muzyka prosto z serca

Flamenco stworzone zostało przez odmienne pochodzeniowo i kulturowo ludy – cygańskie, żydowskie, muzułmańskie i katolickie i stało się emocjonalną sztuką pochodzącą prosto z serca. Poznaj historię powstania flamenco.

Laikowi słowo „Flamenco” kojarzy się tylko z tańcem. Jednak nic bardziej mylnego.

Taniec (baile) jest tyko jednym z jego elementów. Pozostałe, wszystkie równie istotne dla efektu końcowego, to: głos (cante), dotyk (toque) – gitara lub czasem flet, skrzypce lub wiolonczela i jaleo – klaskanie, kastaniety, uderzanie otwartymi dłońmi o uda lub pudła, na których siedzą śpiewacy, pstrykanie palcami, tupanie, okrzyki – w tym najbardziej sławne „ole!”.

I jeszcze jeden, niezwykle ważny element, bez którego nie może być prawdziwego flamenco. Duende (elf)!

Nie sposób jednym zdaniem określić niezwykłości duende, a zarazem jego tajemniczości.

Duende swoiste połączenie miłosnych inspiracji, wyzwolenia i eksponowania uczuć, przeniesienie się w stan euforycznego uniesienia, wyzbycie się ograniczeń, które nas otaczają.

Jeśli, będąc na flamenco, poczujesz magiczne zespolenie swojej osoby z dźwiękiem gitary, rytmem klaszczących dłoni, stukotem obcasów, przejmującym głosem pieśniarza, zespoleniem w czasie ”tu i teraz” to oznacza, że właśnie pojawił się duende.

Aby zostać flamencosem, nie trzeba mieć wykształcenia muzycznego czy baletowego.

Flamenco w Hiszpanii na żywo

Odbiór flamenco „twarzą w twarz” jest zdecydowanie inny, niż słuchanie czy oglądanie w internecie. Ale zobacz proszę, czego możesz się spodziewać w klubie flamenco w Granadzie.

Koncerty flamenco w klubie i na ulicy

Tradycja flamenco przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Żyje w duszy Andaluzyjczyka. Już nawet kilkuletnie dzieci znają flamenco i posiadają jego ducha. Wystarczy wtedy kilka lekcji u taty lub wuja, aby stać się tancerzem, pieśniarzem czy gitarzystą flamenco. Młodzi muzycy uczą się rzemiosła na ulicy, spotykając się w patio czy przed domem i wspólnie muzykując.

Takie flamenco poznałam mieszkając w jaskini, w dawnej cygańskiej dzielnicy Granady – Sacromonte.

W sąsiedztwie mojej „jaskinio-hotelu” późnym wieczorem rozbrzmiały nagle ostre dźwięki gitary. A moment później dołączyły głosy: najpierw przejmująco – płaczliwy kobiecy, zastąpiony po kilku minutach przez doniosły, lekko drżący męski. Wykonawcy ubrani w zwykłe dżinsy i T-shirty, bez magii stroju flamenco. Ale ruchy ich ciał wystarczająco wyrażały ekspresje!

Dosłownie ciarki przechodziły mi po plecach z ekscytacji, że mimowolnie stałam się uczestnikiem takiego spektaklu. Żałuję, że w zapadających ciemnościach nie widziałam ich twarzy, a tylko postacie.

Flamenco namiętnie

Korzenie tańca flamenco tkwią głównie w tańcach indyjskich. Wpływy są widoczne między innymi w zbliżonej rytmice.

Podobnie jak w hinduskich tańcach, flamenco tańczy się na ugiętych nogach, ruchy rąk i ramion są faliste i miękkie, nóg używa się jako instrumentu perkusyjnego. Wspólną cechą są także częste obroty i to, że wszystkie są tańcami solowymi (chociaż ostatnimi laty wprowadzono również choreografię zespołową).

Flamenco jest jednak dużo bardziej dynamiczne, czasem nawet agresywne lub mające podłoże erotyczne.

Tańcem zawsze opisuje się jakąś historię. Najczęściej jest to opowieść przesycona uczuciami i skrajnymi emocjami, z reguły miłość i nienawiść grają tutaj pierwsze skrzypce. Ruchy ciała i gesty wyrażają pewne stany emocjonalne tancerza lub podkreślają znaczenie słów i charakteru melodii, która im towarzyszy. Czasem nawet bardziej niż słowa ukazują treść pieśni. We flamenco ważne są nie tylko gesty, ale także emocje wypisane na twarzy tancerza.

Będąc, czy to na dużym spektaklu flamenco czy w małej tawernie, koniecznie trzeba zająć miejsce tak, aby mieć jak najbliższy kontakt z artystą. Tylko wtedy zobaczymy w jak ekspresyjnej ekstazie znajduje się tancerz!

W klubie flamenco w Granadzie

Zmysłowość i ekspresja w tańcu flamenco

Tańcząca kobieta jest silna, odważna pełne godności i dumy. Tańczy z głęboką zmysłowością i wybuchową wręcz ekspresją. Zatopiona w tańcu, nie zważając na wymykające się coraz liczniej z mocno upiętego koku, długie, czarne włosy, z rozpaczą na twarzy przekazuje pełne żalu historie. Flamenco to taniec pełen dumy i dzikości, wyrażający szaleństwo i pragnienie.

Po kilkunastominutowym tańcu, ścierając spływający po czole pot, wychodząc jak z transu, wyczerpana opada na krzesło. Taką scenę miałam przed oczami na spektaklu w Sacromonte. Kwintesencja zatracenia się w tańcu.

Śpiew z głębi duszy – duende flamenco

Tańcom towarzyszy śpiew, równie mocno naszpikowany emocjami jak taniec. Określany jako „krzyk udręczonego człowieka wydobywający się z głębi jego duszy”.

W pieśniach zawarto emocje i przeżycia, które na co dzień trapiły ludność: radość, smutek, nienawiść, tragedie. I chociaż przez lata melodie ewoluowały, to tematyka pieśni pozostaje bez zmian i oscyluje wokół trosk i radości codziennego życia, opiewając jednocześnie miejsca i pejzaże.

Cante jondo (wym. kante hondo) odmiana zwana „głębokim śpiewem” najczęściej jest wykonywana bez akompaniamentu, z jeszcze większym, ogromnym pietyzmem. Przez wielu Andaluzyjczyków uważane jest za jedyne prawdziwe flamenco.

Pieśniarz flamenco zatraca się w pieśni. Mimika twarzy, ekspresja ciała i gesty towarzyszące śpiewaniu pozwalają wczuć się w temat utworu, mimo braku znajomości języka.

Dlatego tak ważne w flamenco jest możliwość oglądania wykonawcy, a nie tylko jego słuchania. Wtedy jeszcze głębiej przeżywa się śpiew!

Początek występu pieśniarza flamenco

Gitara flamenco i jej historia

W muzyce flamenco najbardziej popularnym instrumentem jest gitara. Pomimo, iż pojawiła się w flamenco stosunkowo niedawno, to również ewoluowała w tej sztuce.

Nadal towarzyszy jako akompaniament do tańca i śpiewu, jednocześnie jednak stała się osobną praktyką, oderwaną, samodzielną formą, uprawianą niezależnie od pozostałych elementów flamenco.

Rewolucja gitarowa została wprowadzona do flamenco przez Ramona Montoya w pierwszej połowie XX wieku, ale prawdziwy wielki przewrót w gitarze flamenco dokonał dopiero Paco de Lucia.

Paco de Lucia wita wchodzących do klubu flamenco

Paco de Lucia – gitarowy geniusz flamenco

Fascynująca muzyka Paco de Lucia, który „czerpał pełnymi garściami” z dorobku flamenco, ale jednocześnie mocno eksperymentował, upiększając go muzyką latynoamerykańską i jazzową, wprowadzając nowe, obce dla flamenco brzmienia.

Stworzył genialną odmianę flamenco. Przez jednych ubóstwianą, przez innych zaś będącą zaprzeczeniem i końcem tradycyjnego flamenco. Ci ostatni nazywali go po prostu zdrajcą. Bezsprzecznym faktem jednak jest, że jego interpretacja poszła mocno w muzyczny świat – u wielu najlepszych gitarzystów świata słychać wpływy muzyki Paco.

Nie miałam możliwości posłuchania go na żywo (odszedł w 2014 roku), ale spędziłam kilka wieczorów z jego muzyką w klimatycznych klubach.

Posłuchaj, może i w Twoją duszę przejdzie jego duende!

Jak tańczyć flamenco – zobacz na żywo

Mimo modyfikacjom, terapia muzyką trwa nadal. Flamenco od swego zarania służyło uwalnianiu emocji i tak się dzieje nadal. Chociaż w naszej kulturze jest to szokujące, flamenco tańczy się także pogrzebach. Śpiewak wyśpiewuje pieśń, a inni tańczą, bo w ten sposób żegnają się z bliskim i pozwalają sobie na duchowe oczyszczenie.

Żeby poczuć flamenco w sobie, trzeba posłuchać go na żywo. Bo czy można powiedzieć, że coś się wie o flamenco, jeśli nie poczuło się na ciele wibracji pochodzących od stepowania i nabijania rytmu, nie doświadczyło przeszywającego spojrzenia pięknej tancerki, poczuło zapachu potu i perfum i – przede wszystkim – posłuchało znakomitej muzyki flamenco?

mężczyzna gra na gitarze, tancerki tańczą flamenco

Gitara flamenco brzmi przejmująco

Słynne tancerki flamenco

Flamenco kastaniety

Bez poznania historii flamenco, nie poczujesz jego duende – pełnego mistycyzmu ducha, zakotwiczonego od wieków w duszach śpiewaków i tancerzy Flamenco.

Skąd się wzięło flamenco, jakie ludy go stworzyły i jak ten – określany jako „hiszpański taniec narodowy” – ewoluował przez wieki, dowiesz się z artykułu:

Jak powstało flamenco.

Gdzie flamenco w Granadzie?

Kluby w Granadzie, w dzielnicy Sacromonte, w których byłam i uczestniczyłam w spektaklach zamieszczam poniżej.

Każdy inny, każdy ciekawy. Można kupić bilet tylko na występ lub na spektakl połączony z kolację. Jakąkolwiek formę wybierzemy, warto zarezerwować wcześniej bilety – telefonicznie lub osobiście.

Venta el Gallo

Museo de la Zambra

Flamenco brzmi w całej Andaluzji

Zanurz się razem ze mą w uroki Andaluzji. Kliknij w linki zamieszczone poniżej, a przeniesiesz się do cudownej, hiszpańskiej krainy. To plan mojego zwiedzania Andaluzji, który pomoże Ci odkryć całą krainę.