Zamek Krzyżtopór jak wygląda i dlaczego warto go poznać?

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe to jedna z perełek województwa świętokrzyskiego. Nie bez powodu, albowiem to zamek jeden z największych w Polsce. A prawie w ogóle nie znany.

Barokowa budowla powstała w XVII wieku była to jedną z największych budowli pałacowych w Europie przed powstaniem Wersalu! Niestety, nigdy nie została w pełni ukończona. Krzyżtopór co prawda nazywany jest zamkiem, ale to raczej pałac z elementami służącymi do obrony.

Zamek Krzyżtopór gdzie jest w Polsce?

Przede mną zamek Krzyżtopór w wiosce Ujazd w województwie świętokrzyskim. Robi ogromne wrażenie, pomimo że wieku temu popadł w ruinę.

To już kolejna moja wizyta w tym miejscu. Pierwszy raz trafiłam do zamku w Ujeździe zupełnie przypadkiem, kiedy jeżdżąc  na rowerze po okolicy mój wzrok przyciągnęły ogromne ruiny.

Ależ zaskakujące było dla mnie odkrywanie zamku, o którym nie tylko ja, ale i nikt z moich znajomych nie słyszał!

W 2023 roku Krzyżtopór wygląda zupełnie inaczej. Widać, że zarówno w środku jak i na zewnątrz wiele dobrego dzieje się w sprawie odbudowy, zabezpieczenia ruin i w ogóle zadbania terenu wokół zamku.

A to historia! Zamek większy od Wersalu!

W latach 30 – ych XVII wieku Krzysztof Ossoliński, człowiek gruntownie wykształcony, o rozległych zainteresowaniach literackich i artystycznych, postanowił zbudować rodzimą siedzibę, która przyćmi wszystkie pozostałe siedziby magnackie w Polsce.

Krzysztof Ossoliński pełnił zaledwie funkcję Wojewody Sandomierskiego, podczas gdy jego przyrodni brat Jerzy – pan w Ossolinie – był Kanclerzem Wielkim Koronnym. Podobno to właśnie kompleks niższego stanowiska był jednym z powodów powstania tak dużego obiektu.

Na szczycie wzgórza w wiosce Ujazd, otoczonego z trzech stron głębokimi jarami, wzniósł wielki pałac w stylu włoskim. Zamek, który był największy w Europie, zanim wybudowano Wersal.

Nazwa zamczyska miała pokazać potęgę rodu Ossolińskich powiązaną z głęboką wiarą katolicką. „Topór” – herb właścicieli, „Krzyż” – symbol wiary i przywiązania do Kościoła. Oba symbole zdobią bramę wjazdową.

Inna legenda mówi, że nazwa zamku wzięła się od imienia Krzysztofa i brzmiała „Krzysztofor” i dopiero później przyjęła się jego obecna nazwa.

Który zamek jest największy w Polsce? Przez wielu Krzyżtopór nie jest brany pod uwagę z zestawienia największych zamków, ze względu, że tak naprawdę jest pałacem. A szkoda, bo wysunąłby się na prowadzenie w tym swoistym rankingu.

Tragiczna historia zamku w Ujeździe

Pomimo, iż Krzyżtopór został stworzony przez wielkiego człowieka, nie miał w swojej historii wielu lat świetności.

W niedługim czasie po zakończeniu budowy Krzysztof Ossoliński zginął w bitwie pod Zborowem. Mimo, iż był trzykrotnie żonaty, miał tylko jednego syna i spadkobiercę – Krzysztofa Baldwina.

Ten jednak także nie był długo panem na włościach, albowiem w młodym wieku – podobnie jak ojciec – zginął w czasie walk.

Zamczysko nie oparło się potopowi szwedzkiemu i chociaż mury ocalały to Szwedzi wywieźli całe wyposażenie zamku. W kolejnych latach wiekach wskutek niedbałości następnych właścicieli, Krzyżtopór zaczął popadać w ruinę.

Jeszcze kilkanaście lat temu można było swobodnie poruszać się po ruinach.

Obecnie Krzyżtopór jest zabezpieczony i udostępniony do zwiedzania. Zamek coraz bardziej zmienia swój charakter i zmienia się w dobrze zabezpieczona ruinę.

Warto pośpieszyć się ze zwiedzaniem, bo być może za kilka lat zamek zmieni się nie do poznania. Kto wie, czy nie znajdzie się bogaty sponsor, który zmieni jego oblicze?

Tak jak na przykład stało się z zamkiem w Ogrodzieńcu. Z harcerskich czasów pamiętam ruiny, w których nieraz nocowaliśmy podczas wiosennego Rajdu Pierwiosnka, a teraz odrestaurowany zamek zwiedzają tłumy.

To nie tak, że jestem przeciwnikiem odrestaurowania zabytków. Tylko, że dobrze zachowane ruiny mają w sobie niepowtarzalny urok.

Zamek Krzyżtopór ciekawostki. Po co koniom kryształowe lustra?

Do czasu wybudowania Wersalu, Krzyżtopór był największą budowlą w naszej części Europy. Niezwykły to zamek. Bo i nieprzeciętnym człowiekiem był jego budowniczy.

Potęga nazwiska, fortuna, megalomania, a nade wszystko zamiłowania astronomiczne Ossolińskiego znalazły odzwierciedlenie w architekturze zamku.

Nikt przed nim nie posiadał tak olśniewającego pałacu! Pokoi było 52 czyli tyle, ile tygodni w roku, olbrzymich sal balowych 12 – zgodnie z ilością miesięcy.

Cztery narożne baszty z kolei odpowiadały liczbie kwartałów. Najciekawiej zaś przedstawia się sprawa okien: 365 – tyle ile dni w roku.

Ale żeby być w zgodzie z astrologią, Ossoliński zarządził, aby w przestępnym roku wykuwano dodatkowe okno, które zamurowywano po nastaniu „normalnego” roku.

O przepychu pałacu krążyły legendy. W jednej z sal sufit był cały ze szkła i pełnił jednocześnie funkcję akwarium, w którym pływały egzotyczne ryby, sprowadzone z Brazylii.

W olbrzymich stajniach konie jadły z marmurowych żłobów i przeglądały się w  kryształowych lustrach zawieszonych nad żłobami.

W prawej stajni nawet obecnie panują idealne warunki akustyczne, tak doskonałe, że budzą zachwyt wśród największych znawców nie tylko w Polsce

Zamek robił wrażenie na każdym, kto choćby na niego spojrzał, nie mówiąc już o gościach, podziwiających go wewnątrz.

Ujazd zamek zwiedzanie nocą i dniem

W zamku i jego najbliższej okolicy wytyczono pięć tras do zwiedzania. Dokładne informacje o możliwości zwiedzania zamku Krzyżtopór dostaniemy kupując bilety, ale jeśli mamy zamiar zwiedzać piwnice (trasą numer pięć) to należy zabrać ze sobą latarkę i liczyć się z chodzeniem pod niskim stropem.

Od jakiegoś czasu zamek w Ujeździe można także zwiedzać w nocy. Z reguły nocne zwiedzania zamku odbywają się w soboty.

Wybierając się na nocne zwiedzanie zamku Krzyżtopór weź pod uwagę, że – jak mówi legenda –  przy pełni księżyca wśród ruin spotkać można ducha samego Krzysztofa Baldwina, przemieszczającego się po rezydencji w pełnej husarskiej zbroi.

Informacje o dodatkowych atrakcjach, warsztatach, wystawach, koncertach znajdziesz na stronie zamku.

Zwiedzając zamek Krzyżtopór warto sciągnąć na telefon aplikację, dzięki której zobaczymy wyposażenie poszczególnych sal w formie wizualizacji.

Mnie zachwycił dziedziniec z zachowanymi po dzień dzisiejszy napisami pod portretami zamożnych rodzin magnackich spokrewnionych z Ossolińskimi. Napisy zamazane, ale do odczytanie, portretów niestety już nie ma.

Ujazd zamek Krzyżtopór cennik i godziny otwarcia

Ponieważ ceny ulegają zmianie, najlepiej sprawdzić ile kosztuje zwiedzanie zamku u źródła czyli na stronie zamek Krzyżtopór.

Godziny otwarcia zamku Krzyżtopór:

• 1 kwietnia do 31 sierpnia od 8.00 do 20.00
• 1 września do 31 października od 8.00 do 18.00
• 1 listopada do 28 lutego w godzinach od 8.00 do 16.00
• 1 marca do 31 marca w godzinach od 8.00 do 18.00

A jaki jest czas zwiedzania zamku Krzyżtopór? W zależności od tego jak bardzo lubisz włóczyć się po ruinach – od kilkunastu minut do godzin dwóch lub trzech.

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe dojazd

Poniższa mapa pokaże Ci gdzie znajduje się ten jeden z najmniej znanych zamków w Polsce. A tak warty odwiedzenia!

Samochód zostawisz na dużym, bezpłatnym parkingu przed zamkiem.

Zamek Krzyżtopór nocleg

Jeśli szukasz klimatycznego miejsca na nocleg w okolicy zamku Krzyżtopór to radzę Ci zerknąć do domku położonego pośród pól i lasów, z wieloma udogodnieniami i atrakcjami. Z rowerami, książkami i jeziorem w pobliżu. Cudownie wypoczniesz w Domu w Dolince w Iwaniskach.

Kolejną moją propozycją na nocleg jest klimatyczny, świetnie odrestaurowany XIX wieczny dworek, w który nie tylko poczujesz ducha dawnych czasów, ale i weźmiesz udział w muzycznych koncertach. Zobacz, jak pięknie jest w Dworze na Wichrowym Wzgórzu.

Zamek Krzyżtopór okolice 

Zobacz co jeszcze ciekawego możesz zobaczyć w okolicy zamku Krzyżtopór. Koniecznie odwiedź Sandomierz, zajrzyj to jednej z kilku winnic, poznaj zamek Ossolin, który był siedzibą protoplastów Ossolińskich i zaurocz się pagórkowatym terenem tej części Polski.